Bir kurumun en önemli yapı taşları arasında gösterilen kurum kültürü, bazı çevreler tarafından yalnızca bazı yazılı kurallardan oluşuyormuş gibi düşünülebilir. Oysa kurum kültürü direkt olarak yöneticileri, çalışanları, kurumun dününü, bugününü ve geleceği kapsar. Yani yazılı ve uygulanması zorunlu kurallar yerine, tüm davranışları belirleyen ve şirket içi dinamikleri etkileyen bir yapı olduğundan bahsetmek daha doğru olur.
Nitelikli ve köklü bir kurum kültürünün olmadığı kurumlarda karışıklıklar ve uyumsuzluklar ortaya çıkabilir. Aslında kurum kültürü şirketin çok daha başarılı bir şekilde yönetilebilmesine de katkıda bulunur. Dolayısıyla şirketin hedeflerini gerçekleştirebilmesi noktasında kurum kültürünün olmasının önemi büyüktür. Ancak kurum kültürünün oluşabilmesi için zamana, özveriye, sorumluluk almaya ve çalışanların aktif katılımına mutlaka ihtiyaç vardır.
Kurum Kültürü Nedir?
Kurum kültürü en temel ifadesiyle kuruma özgü olan davranış, inanç ve alışkanlıkların bütününü kapsar. Bu kültür, o kuruma ait olan tüm çalışanlar tarafından da paylaşılır ve çalışan davranışlarını da düzenler. Eğer çalışanların kurumsal aksiyonları bu kültür ile bire bir örtüşüyorsa, yönlendirilebiliyorsa ve diğer üyeler tarafından kabul görüyorsa o kurumda yerleşik bir kurum kültürü olduğundan bahsedilebilir.
Kurumun kuruluşu, tarihi, dili, değerleri, liderleri, davranış kuralları ya da çevre yaklaşımı kültürü oluşturan parçalar arasında yer alır. Bu nedenle kurum kültürü oluşturma sürecinde bazı detaylara özen göstermek gerekir. Her bir detay kültürün geliştirilmesi ve yaşatılması için çok önemlidir. Kurum kültürü oluşturulması çalışmaları esnasında çalışan ve yönetici arasında açık ve etkin iletişim kurulmasına dikkat edilmelidir.
Tüm karar süreçlerine çalışanların da katılabilmesi iş tatmini sağlarken aynı zamanda hem motivasyon yaratır hem de kültürün yenilikçi bakış açılarıyla geliştirilebilmesine katkı sağlar. Dolayısıyla “Kurum kültürü nasıl geliştirilir?” sorusuna verilecek en değerli cevaplardan bir tanesi de çalışanları da aktif olarak işin içine katmaktır. Kurum kültürü işe alım süreçlerinde de oldukça önemli ve gereklidir.
Kuruma yeni bir çalışan alırken kurum kültürüne uygunluğuna özen göstermek gerekir. Ancak bu sayede çalışanlar arasındaki uyum kusursuz bir şekilde devam edebilir ve kültür korunarak gelişir. Ancak kültür oluşum aşamalarında kurum çalışmalarının da güvence altına alınması ve düzenin sekteye uğramaması önemlidir. Bu nedenle “Kurum kültürü ne demek?” diye sorulduğunda kurumun omurgası olduğu cevabı verilebilir.
Kurum Kültürü Özellikleri
Kurum kültürü yapı itibariyle organizasyon içerisinde belirgin özellikler barındırır. Bu bağlamda kurum kültüründeki davranışlarında kalıplaşmış olduğundan söz edilebilir. Aynı zamanda soyut ve somut değerler bir arada bulunur ve asla birbirinin önüne geçmez. Kurumda bulunan çalışanların kültüre saygı duyması ve bu çerçevede davranıp buna uygun yaşaması kurum kültürünün en belirgin özellikleri arasında gösterilir.
Kurum kültürü herhangi bir kurumda kuruluştan itibaren bulunmaz. Sonradan kazanılan bu durum, yönetici aktarımı ile çok daha belirgin bir hale gelir. Kurum kültürü devamlılığı için en önemli koşullardan bir tanesi işe alımda doğru adayları seçmektir. Hatta yeni işe başlayan tüm çalışanlara kurum kültürü eğitimi vermek de gerekir. Böylece adaptasyon süreci çok daha hızlı gerçekleşir.
Kurum kültürünün bir diğer önemli özelliği ise üst yönetime bu konuda çok fazla sorumluluk düşmesidir. Kültürün gelişmesi ve yaşatılması konusunda yönetime büyük görevler düşer. Kurum kültürü sayesinde; çalışanlar farklı kültürlerden gelmiş olsalar da ortak değerlerde buluşabilirler. Böylece anlaşmazlıklar ya da kültürel karışıklıklar büyük oranda ortadan kaldırılır. Kültür, çalışanlarda iş tatmini sağlayan en önemli unsurlardan biridir.
Kurum kültürü bir kağıda şirketin değerlerini yazarak ve çalışanların bu değerleri ezberlemesiyle oluşturulmaz. Şirket kültürü, yöneticilerin ve çalışanların aktif katılımı ve davranışlarıyla ortaya çıkar. Aynı zamanda kültüre uygun çalışan işe alımı yaparken kişilik envanteri testlerini de mutlaka işleme almak gerekir. Böylece nitelikli ve yetenekli de olsa kurumda mutlu olamayacak veya kuruma fayda sağlayamayacak çalışanlar elenir.
Kurum kültürü oluştururken liderlik rolü en önemli detaylardan bir tanesi olur. Bütün kurum kültürleri içinde mutlaka güçlü liderlerin olduğu gözlemlenebilir. Bir figüre dönüşen liderler kültürü geliştirmek ve yaymak konusunda en etkili unsurlardır. Bunların yanı sıra kurum kültürü üzerinde teknik, ekonomik, ahlaki, psikolojik, dini ve sosyal değerler de büyük oranda belirleyici olur.
Kurum Kültürü Çeşitleri
Kurum kültürünün her bir kurumda farklı şekilde uygulanabilecek çeşitleri vardır. Başarılı işleyen ve takdir edilen bir kurum kültürünü her bir kuruma uygulamak mümkün değildir.
- Direnç
Direncin esas alındığı kurum kültürlerinde değişime çok sık rastlanmaz ve alışılagelmiş kurallara bağlılık daima öncelik olarak alınır.
- Süreklilik
Süreklilikte ise geçmişten gelen tüm değerler aynı şekilde esas alınırken gelecek ile uyumlu değişimler de kurumun gelişimi ve kültürün işlerliği açısından kabul edilir.
- Değişim
Değişimde ise geleneksel değerlere çok fazla bağlı kalınmaz ve ağırlıklı olarak şirket içerisinde sürekli bir değişim yaşanmasına odaklanılır. Bu kurum kültüründe garantici veya koruyucu geleneksel yaklaşım yerine yenilikçi ve esnek yaklaşım gözlemlenir.
- Muhafazakar
Muhafazakar yaklaşımda ise tüm değerlerin muhafazakar bir bakış açısıyla düzenlendiği görülür. Her türlü değişime fazlasıyla tedirgin şekilde yaklaşılır. Bu kültürün bulunduğu kurumda tüm çaba mevcuttaki kültürü yaşatmak ve korumak üzerinedir. Dolayısıyla çağın değişimine ayak uyduran değişimlere, yeniliklere ve güncellemelere çok sık rastlanmaz. Yöneticiler de bu değişimlere karşı çok net ve sert tavırlar gösterebilir.
Kurum Kültürü Neden Önemlidir?
Kurum kültürünün önemine iki farklı pencereden bakmak ve her birini ayrı şekilde değerlendirmek gerekir. Birinci pencerede kurumun iç paydaşları bakımından sahip olduğu önemden bahsedilir. Diğer pencerede ise kuruma dışarıdan bakıldığında nasıl göründüğünden yani bir diğer deyişle dış paydaşlar açısından kuruma biçilen itibarından bahsedilir. Yani kurum kültürünü hem kurum içinde hem de kurum dışında oldukça önemlidir.
- İç Paydaşlar Açısından Bakıldığında
Kurum kültürünün sayesinde çalışanlar “biz” olmayı öğrenirken takım ruhu kazanıp bu ruhu uzun vadeli içselleştirebilirler. Aynı zamanda kurum aidiyeti duyguları üst seviyeye çıkar. Dolayısıyla çalışanların bir bütün halinde kurumun parçası olmaları kolaylaşır. Bunların yanı sıra kurum kültürünün mavi yaka ya da beyaz yaka ayrımı olmadan benimsenmesi gerekir. Böylece herkeste motivasyon oluşur ve dengesizlik ortaya çıkmaz.
Kurum kültürünün sağlanması çalışanların kuruma bağlılık kazanmasına, alınacak kararlarda belirsizlik yaşamamasına, kurumu dışarıda başarılı bir şekilde tanıtmasına ve diğer çalışanlarla uyumlu şekilde çalışmasına yardımcı olur. Bu yüzden kurumlarda köklü bir kültürün yaratılması önemlidir. Aksi takdirde sürekli belirsizlikler ortaya çıkacağı ve kurumsal yapı sağlam olmayacağı için çalışanların kurumu önemseme ve kendileri kurumda değerli hissetme ihtimalleri azalabilir.
- Dış Paydaşlar Açısından Bakıldığında
Dış paydaşlar açısından bakıldığında ise kurum kültürü işletmenin adeta bir kimlik kartı olarak görülebilir. Çünkü kurum kültürüyle kurumun dışarıdan anlaşılması kolaylaşır ve iskeleti çok daha net bir şekilde ortaya çıkar. Bu; kurumla ilgili yaklaşımları büyük oranda şekillendirir. Kurumların kamuoyunda olumlu bir algı oluşturabilmesi noktasında önemli detaylardan bir tanesi, kurum kültürünü dışarıya iyi şekilde yansıtabilmektir.
Kurum kültürünün dış paydaşlara iyi bir şekilde aktarılması yalnızca kamuoyu algısı bakımından değil kurumun hedefleri bakımından da büyük kazançlar sağlanır. Özellikle nitelikli ve sağlam bir kurum kültürüne sahip şirketlerde rekabet avantajı da büyük ölçüde kazanılır. Bu nedenle önce kurum kültürünü en ideal şekilde ortaya koymak; sonrasında da bunu içeride ve dışarıda iyi yansıtmak gerekir.
“İşleri eskisi gibi yapmak kurum kültürü değil, alışkanlıktır.”
İş hayatında dijital dönüşümler yaşadığımız günümüzde, kurum kültüründen anladığımız kesinlikle kurumun eskisi gibi devam etmesi demek değildir. Hiçbir şirket dijital dönüşüme sonuna kadar direnemez. Hatta dijital dönüşümler kurum kültürü ile mümkündür diyebiliriz.
İnsan kaynakları yöneticileri ve işverenler için dijital çözümler sunan kullanıcı dostu idenfit iş gücü ve insan kaynakları yönetiminden faydalanın.
Şirket kültürü ve çalışan aidiyeti oluşturabilmek için tecrübe ve örnek uygulamalardan yararlanmak tabii ki çok önemli. Şirket kültürü oluşturmada özellikle insan kaynakları yöneticilerine ve işverenlere yardımcı olabilecek birkaç örnek uygulamaya gelin birlikte bakalım:
